EN GÜNCEL, EN DOĞRU HABERLERİ
TAKİP ETMEK İÇİN TIKLAYIN!

Vatandaşlık Bilgisi – Devlet Sistemleri, Demokrasi Çeşitleri, Hükümet Sistemleri

Vatandaşlık Bilgisi – Devlet Sistemleri, Demokrasi Çeşitleri, Hükümet Sistemleri

Devlet sistemleri kpss vatandaşlık dersi içinde yer almaktadır. Kpss sorularında da ara ara çıkan bu konu ile ilgili ayrıntıları bu bölümde işleyeceğiz. Devlet tanımı, devlet sistemleri, egemenlik anlayışına göre devlet çeşitleri ve hukuk kaynağı bakımından devlet türleri bu bölümde aktarılmıştır.

Devlet Sistemleri

Devlet, belli toprak parçası üzerinde yaşayan insanların oluşturdukları, örgütlenmiş en üst siyasi otoritedir. Diğer bir tanımla da devlet, bir insan topluluğunun, bir toprak parçası üzerinde egemenlik kurmasıyla oluşmuş bağımsız hukuki varlıktır.

Devlet kurmak için Ulus (Halk-Millet), Vatan (toprak) ve Egemenlik (güç, otorite) gibi 3 temel unsur gereklidir.

Yapılarına Göre Devlet Sistemleri

KPSS vatandaşlık konusu içinde yapılarına göre devlet sistemleri tekli devlet (tek yapılı) ve çoklu devlet (karma yapılı) olarak ikiye ayrılmaktadır.

1) Tekli Devlet (Tek Yapılı)

  • Üniter Devlet: Devleti oluşturan unsurların birliğine ve tekliğine dayanır. Tek merkezden yönetilen, ülkenin her tarafında aynı hukuk kurallarının geçerli olduğu devlet şeklidir.
Türkiye, İngiltere, İtalya, Fransa, Yunanistan ve İsveç gibi ülkeler üniter devlet yapısına sahiptir.
  • Bölgeli Devlet: Ülkenin ve milletin bölünmez tekliği içinde, bölgesel özerkliğin tanındığı devlet türüdür.
İspanya’daki Bask Bölgesi buna örnek verilebilir. 

2) Çoklu Devlet (Karma Yapı)

  • Federasyon (Federal Devlet): Kendi iç yapılarında bağımsız, dışarıya karşı ise aynı hukuk kurallarına tabi olan birden fazla devletten oluşan devlet şeklidir.
ABD, Almanya, Kanada gibi ülkeler federal yapıya sahiptir.
  • Konfederasyon (Konfederal Devlet): Birden fazla devletin varlıklarını korumak şartıyla, özellikle savunma gibi belirli bir amaç çerçevesinde oluşturdukları topluluklardır.
Avrupa Birliği bir konfederasyondur.

Egemenlik Anlayışına Göre Devlet Sistemleri

1) Monarşi: Devlet başkanının soya bağlı olarak geçtiği devlet biçimidir. Mutlak ve meşruti (anayasalı) monarşi olarak ikiye ayrılmaktadır.

Krallık, padişahlık monarşiye örnektir.

2) Oligarşi: Egemenliğin bir grup ya da zümre tarafından kullanıldığı devlet sistemidir.

Suriye oligarşidir.

3) Meşrutiyet: Kral ya da padişahın yanında halkın da devlet yönetimine katılmasıdır.

1876 -1878 yılları arasında ve 1908′den donra Osmanlı da meşrutiyetle yönetilmiştir.

4) Demokrasi: Halkın kendi kendini yönettiği devlet şeklidir. Bir sonraki konuda demokrasi kavramı ayrıntılarıyla işlenecektir.

Hukuk Kaynağı Bakımından Devlet Çeşitleri

KPSS devlet sistemleri konusundaki son başlık devletin hukukun kaynağı bakımından incelenmesi olacaktır.

1) Laik Devlet: Devlet yönetiminde dini kuralların yer almamasıdır.

Türkiye, Fransa gibi ülkeler buna örnektir.

2) Teokratik Devlet: Din kurallarına dayalı devlet şeklidir.

İran, İsrail gibi devletler teokratik devlettir.

——————————————————————————————————————————————————-

Demokrasi ve çeşitleri kpss vatandaşlık dersine ait, özellikle ülkemizdeki bireylerin de bilmesi gereken temel özelliklere sahip bir konudur. Vatandaşlık dersinin bu bölümünde demokrasinin tanımını ,araçlarını ve demokrasinin çeşitlerini irdeleyeceğiz.

Demokrasi

KPSS vatandaşlık dersinde yer alan demokrasi, kısa bir tanımla halkın kendi kendini yönetmesidir. Demokraside meclisin olması şart değildir. Bu önemli bir ayrıntıdır. Doğrudan demokraside görüldüğü gibi halk kendini meclis olmadan da doğrudan yönetebilmektedir.

5 temel ilkeye dayanır. Bu ilkeler olmadan demokratikleşmeden bahsedilemez.

  • Eşitlik
  • Özgürlük
  • Milli Egemenlik
  • Çoğulculuk (Çok Particilik)
  • Temel hak ve hürriyetlerin güvenliği

Demokrasinin Araçları

1) Parlamento (Meclis): Halkı temsilen bir meclis seçilir.

2) Belli Aralıklarla Yapılan Seçim: Meclisin seçimlerle yenilenmesidir. Anayasamızın siyasi haklar ve ödevler kısmında seçim ilkeleri sayılmıştır. Bunlar;

  • Serbest Oy: Oyların özgürce kullanılmasıdır.
  • Genel Oy: Servet, vergi, öğrenim durumu ve cinsiyet gibi sınırlamalar olmaksızın bütün vatandaşların oy hakkına sahip olmasını ifade eder.
  • Gizli Oy – Açık Sayım: Oyların gizli kullanılması ve herkese açık olarak sayılmasıdır.
İlk olarak 1948 yılında kabul edilmiştir. 1950 seçimlerinde de ilk kez uygulanmıştır.
  • Eşit Oy: Her seçmenin bir tek oya sahip olması anlamına gelmektedir.
  • Tek Dereceli Seçim: Seçmenlerin temsilcilerini doğrudan seçmelerini ifade eder.
İlk olarak 1946 yılında ülkemizde tek dereceli seçime geçilmiştir.

3) Çoğunlukçuluk: Çoğunluğun dediğinin yerine getirilmesidir. Demokrasinin olmazsa olmazı değildir.

Ülkemizde daha az oy alan partilerin azınlık hükümeti kurması buna örnek teşkil eder.

Demokrasi Çeşitleri

KPSS vatandaşlık dersinde demokrasinin çeşitleri 3 tanedir.

1) Doğrudan Demokrasi: Halkın tamamının alınan kararlarda etkili olmasıdır. Doğrudan demokraside meclis yoktur. Bu sebeple uygulanması zordur. Zenginlik ve nüfus azlığı ister.

2) Yarı Doğrudan Demokrasi: Temsilciler olmasına rağmen halkın da alınan kararlarda etkili olmasıdır.

  • Referandum: Parlamento tarafından kabul edilen veya kabul edilecek olan bir kanunun halkın onayına sunulmasıdır. Türkiye’deki referandumlar :
    1. 1961 Anayasası’nın yürürlüğe girmesi.
    2. 1982 Anayasası’nın yürürlüğe girmesi.
    3. 1987 yılında siyasi yasaklıların yasağı kalksın mı? Diye yapılan referandum.
    4. 1988 yılında seçimlerle genel seçimler birleşsin mi? Diye yapılan referandum.
Tek ”Hayır” olarak çıkan referandum budur.
    1. 2007 Anayasa değişikliği referandumu.
    2. 2010 Anayasa değişikliği referandumu.
  • Halk Vetosu: Halkın referandum yapılması konusunda girişimde bulunmasıdır. Kısaca halkın referandum isteğidir.
  • Halk Teşebbüsü: Halkın belli sayıda imza toplayarak belli bir konuda yasa çıkarması için veya yasalarda değişiklik yapılması için yasama organını harekete geçirmesidir.
  • Temsilcilerin Azli: Halkın çalışmalarından memnun kalmadığı temsilcilerini görevden almasına imkan veren bir yöntemdir.

3) Temsili Demokrasi: Halkın, kendi seçtiği temsilciler tarafından idare edilmesidir.

Türkiye, temsili olmasına rağmen zaman zaman yarı doğrudan demokrasinin aracı olan referandumu da uygulamaktadır.
————————————————————————————————————————————————————

Hükümet sistemleri kpss vatandaşlık konuları içinde demokratik hükümet çeşitleri başlığında incelenmektedir. Hükümet sistemleri başkanlık sistemi, yarı başkanlık sistemi, parlamenter sistem ve meclis hükümeti sistemi olarak 4 başlık halinde ele alınmaktadır. Bu bölümde Hükümet sistemleri ve özelliklerini işlemekteyiz.

Hükümet Sistemleri

KPSS vatandaşlık dersindeki demokratik hükümet sistemleri 4′e ayrılmaktadır.

1) Başkanlık Sistemi: Kuvvetler birbirinden kesin ve katı bir biçimde ayrılmıştır. Yürütme tek kanatlıdır ve devlet başkanını halk seçer. Devlet başkanının siyasi partisiyle ilişiği kesilmez.

ABD ve Brezilya gibi ülkeler başkanlık sistemini kullanırlar.

2) Yarı Başkanlık Sistemi: Devlet başkanı ve bakanlar kurulundan oluşan yürütme organı iki başlıdır. Devlet başkanını halk seçer. Yarı başkanlık sisteminde yumuşak kuvvetler ayrılığı vardır. Özellikle dış politikada devlet başkanı etkilidir.

Fransa, Rusya, İran yarı başkanlık sistemine örnek teşkil eder.

3) Parlamenter Sistem: Yürütme iki kanatlıdır ve devlet başkanını meclis seçer. Yumuşak kuvvetler ayrılığı vardır. İç ve dış politikalarda Başbakan etkilidir.

İtalya parlamenter sistemdir.

4) Meclis Hükümeti Sistemi: Yürütme tek kanatlı olmakla beraber, yasama ve yürütme mecliste toplanmıştır. Meclis başkanını meclis seçer. Bakanları da tek tek meclis seçer. Buna karşın bakanlarında meclise karşı bireysel sorumlulukları vardır.

Yürütme vardır, meclis üstünlüğü söz konusudur.
İsviçre meclis hükümeti sistemi içindedir.

Demokratik Hükümet Sistemleri Özellikleri

1) Kuvvetler Ayrılığı: Yasama, yürütme ve yargının birbirinden ayrılmasıdır.

  • Sert Kuvvetler Ayrılığı (Erkler): Erkler, yani güçler sert bir şekilde ayrılmıştır. Yasama yürütmeyi, yürütme de yasamayı feshedemez. Bir kişi hem yasamada hem de yürütmede görev alamaz.
Başkanlık sistemi buna örnektir.
  • Yumuşak Kuvvetler Ayrılığı: Erkler birbirine müdahale edebilir. Bir kişi hem yasamada hem de yürütmede yer alabilir. Milletvekili aynı zamanda Başbakan ya da bakan olabilir.
Parlamenter sistemde olduğu gibi yasama gensoru ile hükümetin görevine son verebilir.

2) Yürütmenin Sayısına Göre:

  • Tek Başlı (Kanatlı) Yürütme: Devlet başkanı aynı zamanda hükümetin de başkanıdır.
  • İki Başlı (Kanatlı) Yürütme: Devlet başkanının yanında Başbakan başkanlığında hükümetin olmasıdır.
Türkiye iki kanatlı yürütmeye 1921 Anayasası’nın 1923 değişikliği ile geçmiştir.

3) Devlet Başkanının Seçilmesi:

  • Halk Seçer
  • Meclis Seçer
Türkiye’de 2007 yılına kadar devlet başkanını meclis seçmekteydi. 2007 anayasa değişikliği ile halkın seçmesi karara bağlanmıştır. 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ü TBMM seçmiştir.
AÇI BURSLULUK SINAVINA ÜCRETSİZ OLARAK BAŞVURMAK İÇİN TIKLAYIN...

Admin kimdir?

Oğuzhan Ünal; sıcak bir mayıs sabahı merhaba dedi dünyaya, ailesinin 3. ve sonuncu çocuğu olarak. İlkokul eğitimini D.Ç 50. yıl ve Mimar Sinan İlköğretim okullarında gerçekleştirdikten sonra ortaokul eğitimini Merkez Atatürk İlköğretim okulunda okul ikincisi olarak bitirdi. Ortaokul sonunda gerçekleştirilen fen liseleri sınavında Erzurum Fen Lisesini kazandı.

Tepki verin!

Aşağıdaki kutucuğa e-posta adresinizi girin sitemize yeni eklenen içerikten haberdar olun...