EN GÜNCEL, EN DOĞRU HABERLERİ
TAKİP ETMEK İÇİN TIKLAYIN!

Vatandaşlık Bilgisi – Normlar Hiyerarşisi

Vatandaşlık Bilgisi – Normlar Hiyerarşisi

 

Normlar hiyerarşisi hukukun yazılı kaynakları arasında bulunan astlık üstlük ilişkileridir. Normlar hiyerarşisi hukukun asıl kaynakları içinde yer alan yazılı kaynakların hiyerarşi sırasını belirterek hangi yazılı kaynakların öncelikli olduğunu göstermektedir.

Normlar Hiyerarşisi

Normal hiyerarşisi Anayasa > Kanun > Tüzük > Yönetmelik > Genelge > Yönerge şeklinde oluşmaktadır.

Milletler arası antlaşmalar, Kanun hükmünde kararnameler ve Meclis içtüzüğü kanunlara eş metin olarak sayılmaktadır.

Anayasa: KPSS vatandaşlık dersinin en yaygın içeriklerinden biri olan Anayasa, bir devletin kuruluşunu, örgütlenişini, temel organlarının işleyişini, devlet iktidarının el değiştirmesini düzenleyen ve kişilerin hak ve özgürlüklerini güvence altına alan kuralların tümüdür.

Dünyanın ilk anayasası, 1787 tarihli ABD anayasasıdır.
KPSS vatandaşlık dersinde bolca karşılaşacağımız Anayasa değerlendirileceği alana göre çeşitli sınıflara ayrılmaktadır.
  • Anayasalar değiştirilmesi bakımından sert anayasa ve yumuşak anayasa olarak ikiye ayrılmaktadır:

Sert Anayasa: Değiştirilmeyecek maddeleri olan anayasalardır.

1924 Anayasası ”Devletin rejimi cumhuriyettir.” Maddesinin değiştirilemeyeceğini belirtmiştir. Sert anayasa örneğidir.

Yumuşak Anayasa: Değiştirilmeyecek maddeleri yoktur. Ayrıca değiştirilmesi için nitelikli çoğunluk aranmamaktadır. Basit çoğunlukla değişiklik kabul edilebilir.

1921 Anayasası tek yumuşak anayasamızdır.
  • Anayasalar ayrıntısı bakımından kazuistik anayasa (ayrıntıcı) veçerçeve anayasa olarak  ikiye ayrılmaktadır.
1924, 1961 ve 1982 anayasaları ayrıntıcı yani kazuistik anayasalardır. En ayrıntıcı anayasamız ise 1982 Anayasasıdır.
Tek çerçeve anayasamız, yani ayrıntısı çok az olan anayasamız 1921 Anayasasıdır.
  • Son olarak Anayasalar yazılı olması bakımından yazılı ve yazısız anayasa olmak üzere iki başlıkta incelenir.

Yazılı Anayasa: Anayasa içinde olması düşünülebilecek kuralların yetkili bir organ tarafından belirli bir belge içinde toplanmasıdır. Hemen hemen bütün devletlerin anayasaları yazılı anayasadır.

İngiltere anayasaları geleneklere dayanan bir anayasadır. Yazılı anayasalar dışında kalır.

Yazısız Anayasa: Toplum içinde uzun bir süre kesintisiz olarak tekrarlanan ve bağlayıcı olduğuna inanılan uygulamalardan oluşan anayasadır.

Yazısız anayasalar, Teamüli Anayasa ya da Geleneksel Anayasa olarak da adlandırılmaktadır.

Kanun: Normal hiyerarşisi tablosuna göre anayasadan sonra kanun gelmektedir. Kanunları TBMM yapar. Kanunları Cumhurbaşkanı onaylar ve resmi gazetede yayımlanır.

Kanunların iptal davası Anayasa Mahkemelerinde görülmektedir.

* Kanunlara Eş Metin Sayılanlar:

Kanun Hükmünde Kararnameler: Kanunlarla, kanun hükmünde kararnameler normlar hiyerarşisi içinde eş değer sayılmıştır. Kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi Bakanlar Kuruluna 1961 Anayasası’nın 1971 – 1973 değişikliğiyle verilmiştir.

Uluslararası Antlaşmalar: Normlar hiyerarşisi içinde uluslararası antlaşmalar kanun ile eş değer sayılmaktadır. Uluslararası antlaşmalar yürütme güçleri (erkleri) tarafından yapılır. TBMM uygun bulur, Cumhurbaşkanı onaylar ve Resmi Gazete’de yayımlanır.

Yürürlükteki temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası antlaşmalar ile kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi halinde çıkabilecek uyuşmazlıklarda, uluslararası antlaşma hükümleri esas alınır.
Uluslararası antlaşmalar için yargı yolu kapalıdır.
Süresi bir yılı aşmayan ve Türkiye’ye ekonomik yükümlülük yükleyen uluslararası antlaşmaların TBMM tarafından uygun bulunması şart değildir.

Meclis İçtüzüğü: Kpss vatandaşlık dersinde, normlar hiyerarşisi içinde kanunlara eş değer metin sayılan bir diğer madde de meclis içtüzüğüdür. Meclis iç tüzüğü bir parlamento kararıdır.

!Meclis iç tüzüğünde değişiklik yapmak için yürütme teklif vermez, sadece milletvekilleri teklif verebilir.

  • Parlamento Kararı: TBMM’nin kanun yapmak dışındaki tüm kararlarıdır. Bir diğer tanımıyla parlamento kararları, Cumhurbaşkanı onayına gitmeyen meclis kararlarıdır.
TBMM’nin savaş ilanı, erken seçim, ara seçim, hükümete güvenoyu verme, gensoru ya da bakanlığı düşürme, Cumhurbaşkanını yüce divana gönderme, RTÜK üyelerini seçme, Anayasa Mahkemesine üye seçme, Sayıştay başkan ve üyelerini seçme, Meclis başkanını seçme, milletvekilliği düşürme, dokunulmazlığı kaldırma gibi kararlar parlamento kararlarıdır.
Genel af ve özel af ilan etme, para basılmasına karar verme, uluslararası antlaşmaların onaylanmasını uygun bulma kararları parlamento kararları değildir. Çünkü bunlar Cumhurbaşkanı onayına gider. Kısaca püf nokta olarak Cumhurbaşkanı onayına gidiyor mu gitmiyor mu? Bu sorunun cevabı parlamento kararı olup olmadığını açıklamaktadır.

Parlamento kararlarından Meclis içtüzüğü, milletvekilliği düşürme ve dokunulmazlıkları kaldırma gibi kararlara yargı yolu açık, bunlar dışında kalan diğer parlamento kararlarına da yargı yolu kapalıdır.

Tüzükler: Normlar hiyerarşisi sırasına göre kanunlardan sonra gelen tüzükler, kanunların işleyişini göstermek için Danıştayın yargısal denetiminden sonra Bakanlar Kurulu tarafından çıkartılmaktadır. Tüzükleri Cumhurbaşkanı onaylar ve Resmi Gazete’de yayımlanır. Tüzükler bir tarih belirtilmezse yürürlüğe yayımlandıktan 45 gün sonra girer.

Yönetmelikler: Normlar hiyerarşisi içindeki sıraya göre tüzüklerden sonra yönetmelikler gelmektedir. Yönetmelikler anayasal olarak, Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri kendi görev alanını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak amacıyla çıkartılır.

Bakanlar kurulu da yönetmelik çıkartabilmektedir ancak bu anayasada belirtilmemiştir.

Hangi yönetmeliğin Resmi Gazete’de yayımlanacağını kanunlar belirler. Dolayısıyla her yönetmelik Resmi Gazete’de yayınlanacak diye bir şey yoktur. Genel olarak toplumun genelini ilgilendiren yönetmelikler Resmi Gazete’de yayımlanmaktadır.

Yönetmelik davalarına eğer ülkeyi ilgilendiriyorsa Danıştay, bölgeyi ilgilendiriyorsa Bölge İdare Mahkemesi bakar.

Genelge ve Yönerge: Normlar hiyerarşisinde yönetmelikten sonra genelge, genelgeden sonra ise son olarak yönergeler gelmektedir. Genelge ve Yönergeler Anayasada düzenlenmemiştir.

Kpss genel kültür vatandaşlık dersine ait Normlar Hiyerarşisi konusu tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss vatandaşlık konusu Müeyyide (Yaptırım) Kavramı olacaktır.

AÇI BURSLULUK SINAVINA ÜCRETSİZ OLARAK BAŞVURMAK İÇİN TIKLAYIN...

Admin kimdir?

Oğuzhan Ünal; sıcak bir mayıs sabahı merhaba dedi dünyaya, ailesinin 3. ve sonuncu çocuğu olarak. İlkokul eğitimini D.Ç 50. yıl ve Mimar Sinan İlköğretim okullarında gerçekleştirdikten sonra ortaokul eğitimini Merkez Atatürk İlköğretim okulunda okul ikincisi olarak bitirdi. Ortaokul sonunda gerçekleştirilen fen liseleri sınavında Erzurum Fen Lisesini kazandı.

Tepki verin!

Aşağıdaki kutucuğa e-posta adresinizi girin sitemize yeni eklenen içerikten haberdar olun...